Dynamische stroomtarieven

▼ Aanstaande maandag is het dan zover: mijn driejarige energiecontract loopt af. Dat gaf me drie opties:

• Weer een vast contract met een looptijd van 1 of 3 jaar afsluiten
• Een variabel contract afsluiten
• Een dynamisch contract afsluiten

De prijzen voor vaste en variabele contracten ontlopen elkaar niet zo veel, met rond de 40 cent per kilowattuur voor het normale tarief en zo'n 36 cent/kWh 's nachts en in het weekeinde. (Je kan ook kiezen voor één tarief in plaats van piek/dal, dit is dan iets lager dan het piektarief.) Dit is zo'n 55% meer dan ik tot nu toe betaalde.

Het verschil tussen een vast en een variabel contract is dat de prijzen voor het vaste contract, je raadt het al, vastliggen voor de afgesproken looptijd van het contract. Je loopt dus geen risico dat de prijzen omhoog gaan, maar je profiteert ook niet als ze omlaag gaan. En een vast contract openbreken is sinds kort een stuk duurder.

Bij een variabel contract worden de prijzen ééns in de zoveel tijd aangepast. In het verleden was dat normaal twee keer per jaar, maar elk kwartaal of zelfs elke maand kan nu soms ook. Let daar dus op bij het afsluiten van het contract. Je loopt dus risico dat de prijzen omhoog gaan, maar je profiteert als ze omlaag gaan. Je kan ook altijd met een opzegtermijn van een maand van leverancier wisselen als dat op enig moment aantrekkelijker is.

En dan: het dynamische contract. Hierbij liggen de tarieven niet vast. In plaats daarvan betaal je de actuele marktprijs die voor de verschillende uren van de dag geldt. Hiervoor is een spotmarkt: een elektronische beurs waar elektriciteitsleveranciers de dag vantevoren stroom voor een bepaalde prijs aanbieden, en afnemers een bod doen om die voor een bepaald bedrag af te nemen. Dit loven en bieden leidt tot een prijs voor ieder uur van de volgende dag. Die prijzen zijn sterk afhankelijk van de voorspelde hoeveelheden zonne- en windenergie, en ook van de tijd van de dag. Zie bijvoorbeeld de grafiek hier.

Een dynamisch contract heeft twee voordelen: omdat de leverancier niet het risico loopt duur in te moeten kopen en tegen een lagere vaste prijs te moeten leveren kan de marge veel lager zijn: over het algemeen iets rond de twee cent per kWh bovenop de inkoopprijs. (Daarnaast betaal je nog 12,599 cent overheidsheffingen en dan 21% BTW over dat alles voor iedere kWh.) En je kan je verbruik verschuiven van dure naar goedkope uren.

Kijkend naar de dynamische prijzen van de afgelopen 26 dagen was de dynamische stroomprijs maar 11 uur hoger dan 35 cent per kWh en 315 uur (de helft van de tijd) onder de 28 cent. Soms is de prijs zelfs negatief en krijg je geld cadeau om stroom af te nemen!

Het risico dat je loopt met een dynamisch contract is dat de prijzen in korte tijd flink omhoog gaan. Maar, anders dan bij een variabel contract, gaan de prijzen ook gelijk weer omlaag wanneer er meer zon/wind beschikbaar komt of de productiekosten van de producenten omlaag gaan. Ik denk dat je met een dynamisch contract altijd goedkoper uit bent dan met een variabel contract. Dynamisch versus vast? Lastiger, maar ik kies dus voor dynamisch. Kan je overigens ook op ieder moment opzeggen.

Je kan ook gas afnemen met een dynamisch contract. Hierbij wordt de prijs voor de hele dag steeds een dag vantevoren vastgesteld. Dat vind ik minder aantrekkelijk omdat er op de gasmarkt ook gespeculeerd wordt waardoor de prijzen alle kanten uit kunnen vliegen, en ik gok dat ze als het koud is en je dus dat gas nodig hebt de prijzen waarschijnlijk niet lager dan gemiddeld zullen zijn. Op de elektriciteitsmarkt kan niet of nauwelijks gespeculeerd worden omdat elektriciteit niet (op grote schaal) opgeslagen kan worden. Voor gas heb ik dus weer een vast contract van drie jaar afgesloten bij Eneco. Inderdaad: je kan stroom en gas afnemen van twee verschillende leveranciers.

Naast het verwachte financiële voordeel zijn dynamische elektriciteitscontracten ook een goede manier om de vraag te sturen, en dus de steeds grotere hoeveelheden zonne- en windstroom die we in Nederland opwekken te benutten wanneer die beschikbaar is, en daarmee minder stroom te gebruiken op momenten dat die opgewekt wordt uit kolen of gas.

De komende tijd ga ik mijn stroomgebruik aanpassen om optimaal van de dynamische tarieven gebruik te kunnen maken en meld ik me weer met mijn ervaringen.

Permalink - posted 2023-07-29

Kerncentrales voor meer waterstof, of kunnen beide een onsje minder?

▼ Het kan verkeren. Ik had het artikel Kernenergie is cruciaal in de waterstofeconomie nog open staan om er later wat over te schrijven, en vandaag in NRC: Advies aan Jetten: kernenergie is overbodig, wees terughoudend met waterstof.

Heerlijk voor de ideologen natuurlijk, want er is altijd wel een expert die jouw standpunt ondersteunt. En laat ik er geen geheim van maken: kernenergie past slecht in mijn persoonlijke ideologie. Laten we het over de feiten hebben, die hopelijk voldoende sterk zijn om de meeste ideologische drempels te nemen.

Eerst: waterstof. Natuurlijk, voor industriële processen die nu "vieze" waterstof (gemaakt uit aardgas) gebruiken is "groene" waterstof die gemaakt wordt uit emissie-arme elektriciteit (uit zon, wind of kern) een enorme verbetering. (Voor zover die industriële processen, zoals olie raffineren, nog relevant zijn over 10 of 20 jaar.)

Maar uit waterstof weer elektriciteit maken met brandstofcellen is vreselijk duur, en als brandstof is het verre van ideaal. Zie bijvoorbeeld Engineering with Rosie Hydrogen in the Natural Gas Network. De nadelen zijn enorm; waterstof is zeker geen directe vervanger voor aardgas.

Maar de echte vraag is: heb je 24 uur per dag een zeer stabiele aanvoer van waterstof nodig, ongeacht de stroomprijs op enig moment? Of kan je een waterstoffabriek bouwen die enorm hard draait op een zonnige zomermiddag, maar ook rustig een maand stil kan staan bij donker windstil winterweer? In het eerste uiterste is kernenergie om waterstof te maken ideaal, in het tweede geval is wind/zon ideaal. Ik ben bang dat de waarheid in het midden ligt en dus beiden niet ideaal zijn.

Dan de stroom.

Een kerncentrale levert het liefst zo'n 90% van de tijd 24 uur per dag precies even veel stroom. Je kan een kerncentrale maar heel beperkt harder en zachter laten draaien. En de kosten lopen door als-ie uit staat. Een zonnepaneel levert niks in het donker, en, met z'n vriendjes, heel veel precies midden op de dag. Of je het nu nodig hebt of niet. Wind is variabel op z'n eigen manier.

Maar vreemd genoeg hebben zowel zon/wind aan de ene kant als kernenergie aan de andere kant hetzelfde probleem: ze leveren stroom wanneer je het niet nodig hebt, en ze leveren niet genoeg wanneer je het wel nodig hebt. Het oude model waar de afnemers van stroom gewoon de knop omdraaien en dat de leveranciers maar te leveren hebben, ongeacht of dat nu wel of niet handig uitkomt, werkt steeds minder goed naarmate het aandeel aardgasgestookte centrales afneemt. Die kunnen wel snel op- en afschakelen en je bespaart ook daadwerkelijk als je een gascentrale uitzet.

We zien het nu al: de groothandelsprijs voor stroom varieert van regelmatig nagenoeg gratis of zelfs negatief tot enorm hoog, afhankelijk van aanbod en vraag. Dat zal alleen maar extremer worden naarmate er meer capaciteit voor stroom uit wind en zon bijkomt.

Permalink - posted 2023-04-12

Zuinig je huis verwarmen (1)

▼ Het was natuurlijk nooit een slecht idee om energie te besparen, maar nu is het belangrijker dan ooit: de prijs van gas (en stroom) is hoger dan ooit, het IPCC laat weten dat nu actie nodig is om de opwarming van de aarde tot de nog behapbare anderhalve graad te beperken, en de afhankelijkheid van Russisch gas is met de dag ongemakkelijker.

Ik dacht, laat ik, bovenop de campagne van de overheid, ook een duit in het zakje doen over wat je kan doen om je huis zuinig te verwarmen. Tips van de overheid zijn om de thermostaat niet hoger dan 19 graden te zetten, 's nachts en als je van huis bent op 15, en ruimten waar je niet bent helemaal niet te verwarmen. Ik ga proberen dit wat concreter te maken. Vandaag met eerst een aantal dingen over de CV-installatie, en dan op een ander moment over welk gedrag helpt energie te besparen.

Simpele thermostaat

Ik ga uit van de situatie waarbij een huis of appartement met meerdere kamers verwarmd wordt door een CV-ketel. In de meeste ruimtes heb je dan een radiator met een draaiknop waarmee je die radiator instelt: van helemaal dicht (verwarming helemaal uit) tot helemaal open (verwarming maximaal). Normaliter heb je dan in de woonkamer een thermostaat die afhankelijk van de temperatuur in de woonkamer de CV-ketel in- en uitschakelt.

Op de thermostaat in de woonkamer stel je de gewenste temperatuur in, uiteraard draai je de radiator(en) in de woonkamer open, en de woonkamer wordt dan op de juiste temperatuur gehouden. Probleem is dat je steeds handmatig de thermostaat in moet stellen als je naar bed of de deur uit gaat.

Slimmere thermostaten

Een betere oplossing is een klokthermostaat. Hierop kan je instellen op welke tijden je welke temperatuur wilt hebben. De thermostaat kan dus al 's morgens voor je opstaat en 's avonds voor je thuiskomt beginnen met verwarmen. En automatisch om een uur of tien de temperatuur al op de nachtstand zetten, want het kost wel een uur of twee voordat een goed opgewarmde woonkamer merkbaar afgekoeld is. Klokthermostaten zijn toch nog wel een beetje aan de prijs, van rond de 100 euro tot 150 a 200 euro.

Een nog betere thermostaat is een "slimme" die je met een app vanaf je telefoon kan bedienen. Ideaal dus om vanaf de bank de temperatuur wat omhoog of omlaag te zetten. Sommigen kunnen leren wat de patronen in je warmtebehoefte zijn zodat ze "vanzelf" steeds de temperatuur optimaal instellen. Of detecteren wanneer alle inwoners van huis zijn en dan de temperatuur omlaag zetten.

Het komt ook wel voor dat de thermostaataansluiting niet in de woonkamer zit. Dan moet je dus bijvoorbeeld de eetkamer waar de thermostaat zit extra verwarmen omdat het anders te koud wordt in de woonkamer. Er zijn draadloze thermostaten die je overal kan ophangen met dan een ontvanger aangesloten op de draden die richting de CV-ketel gaan. Dit zal zeker flink schelen qua comfort en kosten.

Draaiknoppen op de radiatoren

De thermostaat zorgt er dus voor dat de temperatuur in de woonkamer op het juiste moment behaaglijk is. Voor de overige kamers en ruimten ligt dat lastiger. Als je radiatoren met simpele draaiknoppen hebt dan kan je die open draaien en dan liften ze mee op de momenten dat de woonkamer verwarmd wordt. Maar als de woonkamer op temperatuur is dan worden de andere kamers ook niet meer verwarmd.

Of misschien worden de radiatoren in de andere kamers wel sneller heet dan in de woonkamer, en wordt het te heet in de overige kamers. (Daar valt nog wel wat aan te doen met waterzijdig inregelen.)

Dus: bij simpele draaiknoppen op de radiatoren loop je zowel risico dat het te koud blijft als risico dat het te warm wordt.

Thermostatische radiatorknoppen

Een stuk beter zijn thermostatische radiatorknoppen. Daarbij zit er een thermostaat in de radiatorknop ingebouwd die de radiator "open draait" als het koud is, en "dicht draait" wanneer de temperatuur hoog genoeg is. Dus in elk geval loop je geen risico meer dat een ruimte onnodig heet wordt. Ook perfect voor ruimtes waar het best wel fris mag zijn, maar niet steenkoud.

Deze knoppen hebben meestal instellingen dicht / vorstbescherming / 1 - 5. De getallen 1 - 5 zijn niet hard gekoppeld aan een temperatuur, dat is dus een kwestie van zelf experimenteren.

Je hebt al een thermostatische radiatorknop/kraan vanaf een paar tientjes, maar... het vervangen van een traditionele draaiknop door een thermostatische knop is niet zo simpel. De draaiknop draait open/dicht, terwijl de thermostatische knop een pin indrukt om de radiator af te sluiten. Je moet dus het daadwerkelijke kraan-gedeelte waar het water doorheen stroomt vervangen. Een beetje klusser kan dat zelf wel als één en ander niet al te oud is, maar het betekent wel het helemaal leeg laten lopen van de CV-installatie en daarna weer opnieuw vullen en ontluchten.

Links de kraan voor een draaiknop, rechts vervangen door een thermostatische knop

Mijn advies: vervang op enig moment alle draaikranen door kranen voor thermostatische knoppen. De kosten voor de loodgieter haal je er naar alle waarschijnlijkheid zonder problemen uit. (Zie ook verderop over AVDO bypass.) Er zijn nogal wat verschillende aansluitingen voor thermostatische radiatorknoppen. Probeer het op de meest gebruikte M30 x 1,5 mm te houden.

Slimme radiatorknoppen

Thermostatische radiatorknoppen zijn een goede manier om te zorgen dat een ruimte niet warmer wordt dan nodig. Maar bij ruimtes die je niet continu gebruikt, en waar je dus soms een comfortabele temperatuur wilt hebben en op andere moment een flink lagere temperatuur, moet je nog iedere keer handmatig de knop verstellen. Grote kans dus dat je dit niet consequent doet en je dus ongebruikte ruimtes onnodig verwarmt.

Slimme radiatorknoppen daarentegen, zijn in te stellen via een app of systeem, en je kan vaak ook verschillende temperaturen voor verschillende tijdblokken instellen. Ideaal dus om bijvoorbeeld de temperatuur in de tienerkamers onder schooltijd of vanaf een uur voor bedtijd lager in te stellen.

Informeer je wel goed voor je dit soort radiatorknoppen aanschaft, want niet ieder merk/type kan hetzelfde. Je sluit ze op dezelfde manier aan als thermostatische radiatorknoppen. Prijs is tussen zo'n 60 en 90 euro per stuk.

Nog slimmere radiatorknoppen

"Losse" slimme radiatorknoppen zijn nog wel afhankelijk van de thermostaat in de woonkamer: als het in de woonkamer warm genoeg is zal de CV-ketel niet aanslaan en blijft het dus koud in de kamers met slimme radiatorknoppen.

Oplossing: slimme radiatorknoppen die onderdeel uitmaken van een systeem. Daarbij laten ze de centrale thermostaat weten dat de CV-ketel aan moet om hun kamer op temperatuur te krijgen. Effectief heeft dus iedere kamer z'n eigen thermostaat.

Zelf heb ik nagenoeg mijn hele huis voorzien van tado slimme radiatorknoppen. Dat werkt erg goed (zij het dat ze redelijk afhankelijk zijn van het internet en ik geloof dat je voor de nieuwste versies ook een paar euro per maand abonnement moet betalen). Alleen de CV-ketel is er niet op berekend om als enige een kleine handdoek-radiator in de badkamer aan te sturen.

Zelfs als ik zowel de middelgrote radiator in mijn werkkamer als de middelkleine in de hal tegelijk gebruik is er herrie van water dat door de CV-leidingen stroomt. En wanneer de thermostaat in de slimme radiatorknop besluit dat het warm genoeg is gaan alle radiatoren "dicht" en dan heeft de pomp van de CV-ketel een probleem.

Dus: laat ofwel een grote radiator (zoals die in de woonkamer) altijd open staan, ofwel installeer een AVDO bypass. Dat is een ventiel dat als de druk in de leiding te hoog wordt open gaat en het water direct terug stuurt naar de CV-ketel.

In een vervolgartikel meer over welke instellingen je kan gebruiken bij verschillende typen thermostaten en radiatorknoppen om je gasrekening omlaag te krijgen.

Permalink - posted 2022-04-10

Alle beetjes energiebesparing helpen!

▼ Vorige week kwam ik dit artikel van de NRC tegen: Tien tips om zuiniger te koken. Ik denk niet dat dit het grote verschil gaat maken, maar: alle beetjes helpen.

Hieronder een iets andere strategie om niet zozeer energie te besparen, maar met hetzelfde energiegebruik toch (hopelijk?) minder CO₂-uitstoot te genereren: laad je spullen op als de zon hoog boven de panelen staat!

Wat betreft het elektrisch koken: een paar jaar geleden heb ik een losse één-pits inductie-kookplaat aangeschaft voor 60 euro. En het kan nog goedkoper. Werkt heel goed, en een groot voordeel is dat-ie goed een constante temperatuur kan vasthouden. (Alleen vaak net een wat andere vaste temperatuur dan die je instelt.) Gaat gewoon in een stopcontact en gebruikt helemaal niet veel stroom. Nadelen zijn vooral dat zo'n losse plaat normaal niet onder de afzuigkap staat, en dat er een fan in zit die nogal wat herrie maakt.

Maar afgezien van een detail hier en daar (zoals een nieuwe stroomkabel naar je keuken voor een 4-pits plaat) is koken op inductie echt geweldig. Efficiënt dus, en veel minder gevaarlijk: met veel moeite loop je misschien nog een blaar op, maar nul procent kans dat je huis afbrandt. En veel makkelijker schoon te houden dan een gasstel of een keramische kookplaat die alles wat je morst vastbrandt aan de glasplaat. En in tegenstelling tot keramisch heeft het omhoog/omlaag draaien direct effect.

Maar over dat opladen.

Op deze grijze donderdagmiddag was de benuttingsgraad van zonnepanelen maar zo'n 15% toen om 13.40 u de zon op z'n hoogst stond. Bij beter weer leveren de Nederlandse zonnepanelen al gauw 8 of meer gigawatt op, meer dan de helft dus van de zo'n 14 gigawatt die we met z'n allen gebruiken overdag. Nog wat meer panelen en/of een stevig windje, en er is midden op de dag meer stroom dan we nodig hebben. In Duitsland hebben ze daar al meer ervaring mee, en wordt de stroomprijs regelmatig negatief omdat er meer aanbod dan vraag is.

Dus: zo veel mogelijk van je stroomverbruik naar tussen 12 en 15 u verplaatsen. Dat is dus een goed moment om de was te doen of de vaatwasser te laten draaien. (Zeker in het weekeinde wanneer het de hele dag daltarief is.) Maar afgezien daarvan is maar weinig van ons elektriciteitsverbruik makkelijk te verplaatsen qua tijd.

Op één ding na: batterijen opladen.

Ik heb een stopcontact naast de bank waarin allerlei opladers geprikt zijn. Wel zo handig als je een laptop, iPad, telefoon, koptelefoon of gewoon losse batterijen wilt opladen. Wat ik nu toegevoegd heb is een schakelklok waardoor al die laders alleen tussen ruwweg 12 en 15 uur aan staan. Eerste voordeeltje is dat ze de overige 21 uur van de dag dus ook geen sluipverbruik kunnen veroorzaken.

Maar het hoofddoel is dat al mijn apparaten met batterijen nu van de overdaad aan stroom op zonnige middagen gebruik maken, en dus niet op hoeven te laden op momenten dat er geen 8 gigawatt aan zonnestroom het net in stroomt en de gas- en/of kolencentrales hun broeikasgassen aan het uitstoten zijn. Weliswaar gaat het hierbij maar om twee of drie kilowattuur per maand, want zoveel stroom trekken al deze apparaten niet, maar, zoals gezegd: alle beetjes helpen.

Permalink - posted 2022-03-31